Onbedekt

 De afgelopen weken heb ik striptekenles gegeven op diverse basisscholen. Op één van die scholen was ik vaker geweest, want daar had een jongetje De tocht naar Chatham in zijn laatje. Hij mompelde beschaamd dat er 'rare plaatjes' in stonden. Rare plaatjes? Na enig doorvragen bleek dat hij daarmee de plaatjes met vrouwelijk naakt bedoelde. Je moet er naar zoeken, maar hij had ze gevonden. Ik vermoed dat we in de film Heldt van Hollandt beter wat terughoudend kunnen zijn met bloot. Of juist niet.

Voor Holland

 

Daar staat hij dan. De helft van het tweeluik Heldt van Hollandt. De andere helft hangt boven de piano. Tot mijn spijt heb ik meer dingen in lijsten dan aan de muur. Achter Rembrandt ziet u een poster vol monumenten gemaakt door Stephan Timmers. Ook daar zoek ik nog een plekje voor. Mag ook in een openbaar gebouw zijn.

De vrouw van De Ruyter

De vrouw van De Ruyter speelt in de stripboeken nauwelijks een rol. In de film Heldt van Hollandt wordt dat een bijrol. Aan het slot staat een groot gevecht te land en ter zee rondom Vlissingen op het programma, en daar zal ze zich van haar inventieve kant laten zien. Hiernaast is ze afgebeeld als houwdegen. Maar misschien krijgt ze wel wat meer zachtere waarden. Boterzacht. Of - zoals een Zeeuw meisje - margarinezacht.

Niet uit elkaar maar naast elkaar

Met alle aandacht voor Heldt van Hollandt en De Ruyter zou je haast vergeten dat Rembrandt ook een solocarrière heeft. De strip staat nog steeds in elk nummer van Stripnieuws. Zo komt langzaam maar zeker het tweede album vol. Dat kan niet worden uitgegeven voor Strip2000. De onderhandelingen met uitgeverij Syndikaat zijn in volle gang.

Achter de schermen wordt gewerkt aan een wat langer verhaal. Hierin gaat Rembrandt samen met buurman Leeghwater polderen.

Profiteer er van. Het kan.

Foto: Catherine Dejonge

Na het faillissement van Strip2000 zijn grote hoeveelheden stripboeken in de veiling gegaan, en daar weer uitgekomen als Strip boeken. Met een extra spatie.

Nu is het dus mogelijk om De Ruyter 3: Hijs de zeilen! aan te schaffen voor het luttele bedrag van 79 eurocent. Rembrandt 1: Vroeg werk heb ik niet zien liggen, maar zal waarschijnlijk niet ontbreken. Dan kunt u dus het duo uit Heldt van Hollandt in uw bezit krijgen voor slechts 168 eurocent. Doe er nog een derde album naar keuze bij en u komt uit op 237 cent. Als u contant afrekent kost u dat 235 cent. Scheelt weer 2 cent. We blijven Hollanders, nietwaar?

"Slecht jaar voor de Nederlandse film"

Uit: De Ruyter 3 - Hijs de zeilen!

"De Nederlandse bioscopen deden het goed in 2016, maar de belangstelling voor films van eigen bodem stokt na een aantal succesvolle jaren."

Aldus De Volkskrant.

"De Nederlandse publieksfilms in 2016 waren door de bank genomen nogal vergelijkbaar en wellicht gewoon niet goed genoeg."

Vervolgt De Volkskrant.

Oei.

Wij van Heldt van Hollandt zullen er alles aan doen om er voor te zorgen dat we lacherig op deze citaten terug kunnen kijken. We weten nu waar de lat ligt: de film moet onvergelijkbaar zijn, en meer dan goed.

Alles te raden en alles te wensen

De eerste krabbel van de laatste pagina van  het scenario.

Het scenario voor 'De tocht naar Chatham' is af (hoera!), het tekenwerk gaat voorspoedig (kunnen we nog niks van laten zien), de vertaling naar het Engels ligt klaar,  en volgende week bespreken we de inkleuring (op een geheime lokatie).

Het scenario voor Heldt van Hollandt ... ligt stil.

Dus er valt nog niks te tekenen.

Of te vertalen.

Of te kleuren.

Of geheim te houden.

Wel heel veel te raden en te wensen.

Met een omweg

Het einddoel - de avondvullende animatiefilm Heldt van Hollandt - is nog niet uit het zicht verdwenen. Maar we gaan er wel heen met een fikse omweg. Nou ja, het scenario van Heldt van Hollandt is geïnspireerd op de tocht naar Chatham, dus zo heel ver zijn we nu ook weer niet uit koers geraakt.

U kunt De Ruyter 4 - de tocht naar Chatham bestellen op de website van Strip2000.

Hoe zit het nou met die ketting?

In album 1 van De Ruyter laten we de admirael door de ketting over de Theems varen. Dat is namelijk een bekend wapenfeit van hem.

In het echt schijnt er geen sprake te zijn van één (grote) ketting, maar van meerdere (kleinere) kettingen, die middels een constructie met palen en vlotten een versperring hebben gevormd.

In het boek "Deze Aengenaeme Tocht" van C.J.W. van Waning en A, van der  Moer wordt het als volgt geformuleerd:

"Er wás in ieder geval een versperring en het lijdt nauwelijks twijfel dat die er voor de Nederlandse bevelhebbers formidabel genoeg heeft uitgezien om hen te doen aarzelen."

In de film Heldt van Hollandt is het Rembrandt die de Theems opvaart. Hij heeft de beruchte ketting niet eens in de gaten en passeert hem ongemerkt in dichte mist.

De strip De tocht naar Chatham zal meer waarheidsgetrouw zijn. Wat die waarheid dan ook moge zijn. Zo is er ook het verhaal dat de hele ketting er alleen maar administratief geweest is. De Resident-Commissioner of the Admiralty Peter Pett heeft mogelijk het geld dat voor een ketting bedoeld was aan andere zaken uitgegeven.

Van zeeslag naar huldiging

Het script van de film Heldt van Hollandt begint (zoals het er nu voor staat) met een fikse zeeslag. Waarom? Met een moppie actie duikel je gewoon lekker de film in, denk ik. Het scenario voor de strip De tocht naar Chatham begint (zoals het er nu voor staat) met een huldiging. Waarom?

Dat is een goeie vraag.

Het leek me logisch.

In de film is de beoogde huldiging de aanleiding voor een reeks van gebeurtenissen die De Ruyter in een lastig parket brengen. De feitelijke huldiging komt niet eens in beeld.

In de strip is de huldiging een manier om te laten zien dat De Ruyter een gevierde held is, en dat huldigingen voor De Ruyter niet zo belangrijk zijn.

Maar beginnen met een zeeslag is misschien ook in De tocht naar Chatham niet zo'n gek idee. Misschien de zeeslag voorafgaand aan de huldiging, of de zeeslag vlak daarna.

We denken er nog even over na.

Zouden we toch bijna Ouwe Tjeerd vergeten

Eén van de personages uit de strip De Ruyter is Ouwe Tjeerd, een zeebonk met een hart van ... eh ... laten we zeggen: een zeebonk met een hart. Opvallend genoeg heeft Ouwe Tjeerd geen rol in de film Heldt van Hollandt. Dat is omdat de basis van het script al gelegd was nog voordat Ouwe Tjeerd zijn intrede deed in de strip.

Ondertussen is de rol van Ouwe Tjeerd in De Ruyter steeds groter geworden, en heeft zijn kleinzoon, Kleine Tjeerd, zelfs al een eigen strip. Dus misschien moeten we Ouwe Tjeerd alsnog opvoeren en één van de opvarenden maken.

Ouwe Tjeerd als bouwplaat. Ontwerp: Maarten Janssens (3eyedbear.com). De bouwplaat is (was?) te verkrijgen bij Strip2000 bij aankoop van een album van De Ruyter.

Elke stad(t) haar eigen held(t)

De Ruyter en Rembrandt zijn allebei een "heldt van Hollandt". Maar zij zijn natuurlijk niet de enige helden. Elke zichzelf respecterende stad (of dorp) in Nederland kent wel een eigen held. Het is ons doel om al die helden een plekje in hun eigen strip te geven. En dan allemaal in de stijl van de strips Rembrandt en De Ruyter. Dus met een fikse knipoog. Niet historisch correct, wel de nieuwsgierigheid prikkelend.

We zijn alvast aan het experimenteren met Mijndert van der Thijnen. Heldt van Coevorden. In 1672, het rampjaar, was hij schoolmeester en koster in Coevorden. Hij verzon een plan waarmee Rabenhaupt de stad kon heroveren op de troepen van de bisschop van Munster.

Als het een beetje wil geef ik hem ook nog een rolletje in de film. Al was het maar als herbergbezoeker.

Sunk

Sinds kort verkrijgbaar in de betere (strip)boekenwinkel en op de website van Strip2000: De Ruyter 2 - Land in Zicht! Met daarin voor het eerst een krachtig optreden van de antagonist in de film Heldt van Hollandt: Lord Cromwell.

In de film zit ook een scène waarin admiraal Ayscue verslag doet van een zeeslag. Met iets meer woorden en met iets meer visueel spektakel.

Het tweede album van De Ruyter was tijdens het stripfestival van Breda voor het eerst verkrijgbaar. Tijdens die beurs vroegen diverse mensen mij naar de voortgang van de film.

"Hoe is het met je film?"

En met "diverse", bedoel ik "méér dan één".

Een graantje toevoegen

In 2006, het Rembrandtjaar, begon Pieter Hogenbirk met de strip Rembrandt. Hij mocht een keer aanschuiven bij een televisieprogramma over Rembrandt. De ene na de andere bekende Nederlander kwam voorbij om te vertellen dat hij of zij een speciale band met Rembrandt had. De presentatrice vond het allemaal prachtig. Er was onder andere aandacht (lees: reclame) voor Rembrandt de musical.

Aan het eind kwam de presentatrice terecht bij Pieter, en ze vroeg: "Zo, dus jij wilt ook een graantje meepikken van de aandacht voor Rembrandt?"^*)

De musical is alweer vergeten, en de BN-ers hebben nu weer hele andere speciale banden. Maar de strip Rembrandt bestaat nog steeds. Niet om een graantje mee te pikken, maar om een graantje toe te voegen aan het fenomeen Rembrandt. En ook aan het fenomeen De Ruyter wordt een graantje toegevoegd, want daar is ook een strip van, van - wat een toeval - de makers van Rembrandt. En die twee stripfiguren komen ook nog eens samen in de animatiefilm Heldt van Hollandt. Dat wordt een grandioze toevoeging aan de mythevorming rondom deze twee helden van de Gouden Eeuw. Je zou er spontaan een loflied van gaan zingen.

In Heldt van Hollandt komen trouwens geen liedjes. Voor zover nu bekend.

*) Dat is hoe ik het mij herinner.

Het boek van de film

Het eerste album van De Ruyter (De Engelsen komen!) krijgt behoorlijk goede recensies. Drie sterren (van vijf) van Stripschrift, vier sterren (van vijf) van de Volkskrant, en vier stippen (van vijf) van Metro, onder andere. Maar vormt u gerust zelf een oordeel. Het album is overal te koop.

Niet iedereen hoeft het album te kopen. De bibliotheek van Stichting de Ruyter heeft er eentje helemaal gratis gekregen. De informatie van de stichting op de site heeft me goed geholpen bij het bedenken van de strip De Ruyter, en bij het schrijven van de film Heldt van Hollandt. In de toekomst hoop ik nog vaker gebruik te kunnen maken van hun netwerk en kennis.

Voorjaar 2013 komt het eerste album van Rembrandt (Vroeg werk) uit. Later dat jaar het tweede album van De Ruyter (Land in zicht!). "Het boek van de film!" zeggen ze wel eens, of "Gebaseerd op het boek!". In dit geval loopt het allemaal door elkaar heen. We werken aan boek(en) en film (enkelvoud) tegelijk.

Post

De Ruyter heeft het in het verleden al regelmatig tot postzegel geschopt, zoals bijvoorbeeld te lezen is op de website deruyter.org. Maar nog niet eerder was er een complete envelop plus postzegel plus stempel met De Ruyter verkrijgbaar. Daar heeft de stripenvelop van Catawiki verandering in gebracht.

Van deze envelop zijn 500 exemplaren gemaakt die in juli 2012 aan de grootbesteders op Catawiki worden uitgedeeld.

In de film Heldt van Hollandt spelen scheepsmodellen een belangrijke rol. Zowel de Hollandse admiraliteit als de Engelse lord Cromwell gebruiken grote kaarten en scheepsmodellen om de manoeuvres van de vloten te plannen. Da's lekker visueel. In de trailer zit een heel kort stukje waar te zien is hoe lord Cromwell een model van een Hollands schip verplettert onder zijn hand, onder het uitroepen van "I hate the Dutch!".

Nog een held

De film Heldt van Hollandt telt twee helden: De Ruyter en Rembrandt. De avonturen van De Ruyter zijn momenteel te lezen in Eppo en in Stripnieuws. Rembrandt heeft al een tijdje geen platform meer. Als aanloop naar de film kan het geen kwaad om Rembrandt te 'revitaliseren' zoals dat heet.

Rembrandt verscheen voor het eerst in Het Parool in zwart en wit en stemmig geometrisch bruin. Voor de revitalisatie wordt gezocht naar een nieuw kleurenpalet, waarvan u hier boven een eerste toepassing ziet. En om maar meteen de verschillen tussen De Ruyter en Rembrandt aan te stippen is gekozen voor een gewaagd plotje.

In de film zullen stijfkop De Ruyter en losbol Rembrandt regelmatig botsen.

De ketting over de Theems

Eén van de bekendste anekdotes over De Ruyter is dat hij dwars door een ketting voer die over de Theems gespannen was. In het echt schijnt hij daar niet bij geweest te zijn. In ieder geval zat hij niet op het schip dat daadwerkelijk de ketting brak.

In Heldt van Hollandt mag natuurlijk 'iets met een ketting die over de Theems gespannen is' niet ontbreken. En omdat we authenticiteit hoog in het vaandel hebben staan, is ook in Heldt van Hollandt De Ruyter niet degene die door de ketting vaart.

Dat is Rembrandt.

Da's dan alweer een andere lezing van het verhaal dan in de strip De Ruyter.

Praatjes

In de strip De Ruyter praat De Ruyter ietsje ouderwetser dan zijn bemanning. Meer niet. Hij heeft geen spraakgebrek zoals de uitkijk van de piraten in Asterix, die voor elke r een ' in de plaats zet. ("Aste'ix") Voor de film gaan we op zoek naar stemacteurs. Maar hoe moeten die praten? Hoe klonken De Ruyter en Rembrandt?

Jan Stroop van de afdeling Neerlandistiek van de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam heeft op zijn website aandacht voor het taalgebruik van de tien grootste Nederlanders. Over De Ruyter schrijft hij:

De Ruyter (1607-1676) geboren en getogen Zeeuw heeft zijn hele leven Zeeuws gesproken. Zijn moeder was Zeeuwse, dat zegt al genoeg, maar ook zijn drie vrouwen waren dat. Over het taalgebruik van De Ruyter bestaan allerlei anekdotes, bijvoorbeeld over die van de slag bij Plymouth (1653), toen hij volgens zegslieden "dapper Zeeuwse taal" sprak, wat niet zo gek is: in het vuur van welke strijd ook spreekt iedereen zijn moedertaal. Over hoe dat spreken van De Ruyter geklonken heeft zijn we redelijk geïnformeerd dank zij z'n geschriften. [...] Bijvoorbeeld wat betreft de h. De Ruyter kon die niet uitspreken, dat blijkt uit het grote aantal verkeerde h's dat hij schrijft. Het zijn de hypercorrecte h's van iemand die zich op dit punt onzeker voelt en bang is h's weg te laten waar dat niet mag. Die neemt het zekere voor 't onzekere en strooit kwistig h's in 't rond: "Voor hanker gaan, ten hoorlog trekken, de Hooranje vlag hijsen" en verder sprak hij zoals Zeeuwen nog altijd doen: ons bluven zunig. We kunnen er dus vanuit gaan dat elke ij bij de Ruyter ie was of uu: diek, kieken, bluven , pupe en dat elke ui als uu geklonken heeft. Water was waeter en later laeter.    

Over Rembrandt schrijft hij:

De vader van Rembrandt van Rijn (1606-1669) was molenaar in Leiden, zijn moeder was de dochter van een bakker. Ze behoorden dus tot de burgerij en dat doet vermoeden welk soort Nederlands Rembrandt gesproken zal hebben. [...] Bij Rembrandt was dat het Leids dat in zijn tijd veel meer eigen kenmerken bezat als het tegenwoordige dialect. Het zou mooi geweest zijn als we Rembrandt zijn eigen naam hadden kunnen horen zeggen. Dat moet zo geklonken hebben ßembrant fan ßaain, met die typisch Leidse ß, die erg lijkt op de Amerikaanse r. Het Leids had en heeft ten dele nog de aai voor de ei die veel Hollandse dialecten toen al kenden. Een zinnetje als het volgende zou Rembrandt gezegd kunnen hebben: "Ik eb wat te veul laainolie baai de vurf gedaan", al het is deze opmerking er kunsthistorisch bekeken misschien wel helemaal naast. Naar alle waarschijnlijkheid sprak ook Rembrandt de h niet uit, vandaar ik eb. Die h-loosheid van het oude Leidse dialect wordt wel geweten aan de enorme toestroom van vluchtelingen op het eind van de l6e eeuw, vanuit West-Vlaanderen, vanouds een gebied zonder h.

Zowel De Ruyter als Rembrandt hadden moeite met het uitspreken van de h. Maar om nou de hoofdrolspelers van de film allebei met een spraakgebrek op te zadelen gaat me nog een beetje ver. Het is wel goed om gebruik te maken van native speakers van het Zeeuws en het Leids, lijkt me.

Vroege keuzes: Engels

In de strip De Ruyter praten de Engelsen Engels en de Nederlanders Nederlands. Dat is vooralsnog ook de bedoeling in de film Heldt van Hollandt. Zolang de Engelsen en de Nederlanders elkaar van een afstand beschieten is dat geen probleem. Maar wat nou als ze met elkaar in gesprek raken. Moet daar dan een tolk bij? Of praten ze elkanders taal?

Ik heb besloten dat De Ruyter Engels verstaat en spreekt. Of dat echt zo is geweest weet ik niet, maar daar kom ik vast nog wel achter.

In de film gaan de Engelsen er van uit dat De Ruyter geen Engels kan. Waarom? Omdat ik dan een stuk in het script kan stoppen met een tolk. Kan best grappig zijn, dan wel worden.

In het script bevindt zich op dit moment het navolgende stukje dialoog:

CROMWELL: Does anyone here speak Dutch?
Niemand reageert.
CROMWELL: A shilling for anyone here who speaks Dutch.
Een wachtpost bij de deur reageert voorzichtig.
WACHTPOST: I speak Dutch!

Hoe dat afloopt? U zult het zien.

Brengt ons wel op een nieuw probleem: ondertitels? Daarmee is de film opeens niet geschikt voor kinderen die niet kunnen lezen. Tenzij we er vooral een visueel spektakel van maken dat best (een beetje) te volgen is zonder dialoog. En de meeste kinderen volgen Engels toch al net zo goed als Nederlands?