Over de hele linie

Vorige week (of was het alweer een week eerder?) heb ik een bezoek gebracht aan Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Fluks de bibliotheek in gedoken op zoek naar boeken over maritieme gevechtstactieken in de 17e eeuw. Want we willen natuurlijk wel dat er in de film Heldt van Hollandt een beetje authentiek gevochten wordt.

In de bibliotheek kwam ik het boek Fighting Instructions 1530-1816 van Julian S. Corbett tegen. Hierin staan allerlei orders opgesomd die de Engelse vloot in die periode gekregen heeft, met commentaar. Het geval wil dat er enige onduidelijkheid is over de uitvinder van het zogeheten linievaren. In vroeger tijden bestond een zeegevecht uit op elkaar af varen, kanonnen afvuren, enteren en elkaar in de pan proberen te hakken met de blanke sabel. Zoals u dat meestal in piratenfilms ziet. Ergens in de 17e eeuw kwam het linievaren in zwang. Schepen gingen netjes op een rij varen, ver van de vijand, en probeerden met beschietingen zo veel mogelijk schade aan te richten. Het was zaak om slim te manouvreren en grote afstanden te kunnen overbruggen met de kanonnen. Direct contact werd tot een minimum beperkt. De Nederlanders schijnen nogal eens een zeeslag gewonnen te hebben op deze manier.

Dit Engelse boek was heel duidelijk: de Engelsen waren de uitvinders van het linievaren. Want in 16-huppeldepup werden al Engelse orders gegeven om dat zo te doen, terwijl de eerste geschriften van Nederlandse zijde veel later gedateerd zijn. Nou schijnt er ergens een Engelse brief te zijn waarin staat dat een Engelse admiraal het afgekeken had van de Nederlanders, maar daar maalt Julian S. Corbett niet om. De details van de discussie weet ik trouwens niet meer, maar het was een vermakelijk stukje tekst. Er is vast een Nederlands boek te vinden met een andere kijk op de zaak.

In de openingsscène van Heldt van Hollandt zullen we zien dat De Ruyter het linievaren tot in de puntjes beheerst, een zwaar gefrustreerde en grotendeels zinkende Engelse vloot het nakijken gevend. Authentiek!